زمان مطالعه: ۱۲ دقیقه
قبل از آنکه به بیان اینکه لایتنینگ چیست بپردازیم ابتدا باید مروری در مورد شبکه بیت کوین و مشکلات آن داشته باشیم.
بیت کوین در ساده ترین نگاه یک بستر پرداخت شخص به شخص غیرمتمرکز است. غیرمتمرکز به این دلیل که هیچ نهاد یا سازمان آن را کنترل نمی کند و حتی رهبر یا مالکی هم برای آن شناخته نشده تا در تصمیم گیری های جمعی دخل و تصرفی داشته باشد. بیت کوین توسط شبکه ای از کاربران آن روی هزاران کامپیوتر که به آنها نود (node) گفته می شود، اجرا شده و هرکسی نیز امکان ایفای چنین نقشی را دارد.
نودها، تمامی اطلاعات تراکنش های شبکه بیت کوین از ابتدا تاکنون را در اختیار دارند. این اطلاعات در قالب بلاکچین ذخیره شده و در دسترس قرار می گیرد. بیشتر از نیمی از توان پردازشی نودها می بایست نسبت به صحت یک تراکنش همنظر باشند تا آن تراکنش در شبکه بیت کوین معتبر شناخته شده و به اطلاعات شبکه اضافه گردد. به این مکانیسم اجماع گفته می شود.
هر بلاک شامل تراکنش های درخواستی، حدود ۱۰ دقیقه زمان برای تأیید و اضافه شدن به شبکه نیاز دارد. نودهایی که عملیات تأیید بلاک را انجام میدهند ماینر نامیده شده و در قبال کاری که انجام می دهند کارمزد و جایزه ماین بلاک دریافت می کنند.
یکی از مشکلاتی که همواره در مورد شبکه بیت کوین وجود داشته و مانع کاربردی تر شدن آن است، سرعت پایین تراکنش و هزینه های بالای نقل و انتقال در آن است. همین موارد باعث می شود تا شما نتوانید در زندگی روزمره از بیت کوین به عنوان یک ابزار پرداخت استفاده کنید. به عنوان مثال هزینه انتقال در شبکه بیت کوین در حال حاضر حداقل نزدیک به ۲۰ هزار تومان می باشد و زمانی که می بایست منتظر تأیید تراکنش در شبکه بمانید چیزی در حدود ۱۰-۲۰ دقیقه است. ناگفته نماند که در هنگام نواسانات این هزینه و زمان به شدت افزایش پیدا خواهد نمود و تأیید تراکنش ها با یک کارمزد منطقی، ممکن است چند روز نیز به طول بینجامد. بنابر این نمی توانید از بیت کوین برای پرداخت های خرد و لحظه ای مثل پرداخت هزینه کافی شاپ استفاده کنید چرا که در مقابل رقبای متمرکزی مثل پی پل با قابلیت ۱۵۰ تراکنش بر ثانیه و ویزا با قابلیت ۵۶۰۰۰ تراکنش بر ثانیه، عملاً حرفی برای گفتن نخواهد داشت.
لایتنینگ
برای رفع این مشکل یک راهکار لایه دوم تحت عنوان لایتنینگ توسط تادئوس دریا و جوسف پون در سال ۲۰۱۵ معرفی شد. لایه دوم به این معناست که عملاً لایتنینگ با اضافه کردن یک لایه اضافی بر روی شبکه بیت کوین، درصدد حل مشکل اشاره شده که به آن مقیاس پذیری گفته می شود، برآمده است.
شبکه لایتنینگ به کاربران اجازه می دهد با یکدیگر کانال های پرداخت ایجاد نمایند و این بدان معناست که بسیاری از تراکنش های خرد و کوچک از شبکه اصلی دور خواهد ماند. برای مثال، فرض کنید من هر روز به کافی شاپ محل مراجعه نموده و یک قهوه سفارش می دهم. به جای اینکه هر بار مبلغ سفارش خود را بر روی شبکه اصلی بیت کوین ارسال کنم این امکان را خواهم داشت تا یک کانال پرداخت با صاحب کافی شاپ باز کنم. اطلاعات این کانال تحت عنوان تراکنش لنگر (anchor) در شبکه ثبت می شود. پس از آنکه مدتی این پرداخت های خرد توسط من به صاحب کافی شاپ پرداخت شد، نهایتاً مبلغ تجمیع شده در شبکه اصلی بیت کوین منتقل می شود. بنابراین به جای چندین و چند تراکنش، تنها دو تراکنش روی شبکه ثبت و ارسال می گردد. حال فرض کنید من علاوه بر اینکه مشتری کافی شاپ هستم، تأمین کننده قهوه آن نیز هستم. بنابراین مبادلات تجاری ما در قالب یک دفترحساب دیجیتال و با سرعت قابل پرداخت خواهد بود و در یک زمان معین نیز می توان این حساب و کتاب را بست و مانده های حساب را در شبکه منتقل نمود بدون آنکه بار اضافی بر روی شبکه اصلی ایجاد کرد.
کانال پرداخت
برای ایجاد کانال پرداخت من و صاحب کافی شاپ نیاز به یک کیف پول چند امضایی خواهیم داشت.این کیف پول با واریز مقدار مشخصی بیت کوین ساخته خواهد شد. در یک کیف پول چند امضایی هر یک از طرفین آدرس عمومی و کلید خصوصی مرتبط با خود را خواهد داشت که برای پرداخت می بایست از آن استفاده کند.
شبکه پرداخت
کانال های پرداخت بین افراد مختلف منجر به ایجاد یک شبکه پرداخت می شود. به عنوان مثال من با صاحب کافی شاپ کانال ایجاد کنم و صاحب کافی شاپ با فروشنده قرص قهوه، عملاً من به واسطه صاحب کافی شاپ با فروشنده قرص قهوه نیز کانال خواهم داشت. بنابراین نیازی نخواهد بود که برای تهیه قرص قهوه مستقیماً کانال جدیدی باز کنم بلکه از طریق همین شبکه امکان پرداخت به فروشنده قرص قهوه را نیز خواهم داشت.
بر اساس همین قابلیت، پرداخت های سریع و با کمترین میزان هزینه در کل شبکه امکان پذیر خواهد بود.
امنیت شبکه لایتنینگ
نکته ساده اول این که تراکنش های خرد در شبکه لایتنینگ توسط قراردادهای هوشمند راهبری می شوند. یکی از امکانات این شبکه این است که هر شخص می تواند برای اینکه یک تراکنش را از مسیر خودش انتقال دهد، کارمزدی درخواست نماید. به عنوان مثال صاحب کافی شاپ برای اینکه پرداختی بین من و فروشنده قرص قهوه انجام دهد می تواند درخواست کارمزد نماید. اما چیزی که باعث می شود این کارمزد کمینه شود این است که در صورت درخواست مبلغ بالایی به عنوان کارمزد افراد و مسیرهای مختلف دیگر با کارمزد حداقل وجود خواهند داشت و من نیازی به پرداخت هزینه بالا نخواهم داشت. مدیریت انتقال تراکنش از مسیری که کمترین هزینه را به دنبال داشته باشد با خود شبکه و قراردادهای هوشمند آن خواهد بود.
دو قابلیت امنیتی دیگر در شبکه لایتنینگ عبارتند از: تایم لاک (Timelocks) و لغو نامتقارن (asymmetric revocation)
تایم لاک این امکان را میدهد تا برای باز ماندن فاکتور یا کانال میان دو شخص حد زمانی تعیین شود. فرض کنید من ۱ میلیون تومان برای باز کردن کانال با صاحب کافی شاپ واریز کرده باشم. در صورتی که بعد از مدتی به هر دلیل صاحب رستوران از دسترس من خارج شده و یا مثلا مغازه خود را ببندد، من باقیمانده اعتبار خود را می توانم پس از گذشت زمان تایم لاک درخواست دهم و برداشت نمایم.
لغو نامتقارن یک مکانیسم امنیتی برای جلوگیری از انجام تقلب توسط یکی از طرفین است. به زبان ساده همانطور که گفته شد، حساب و کتاب مبادلات نزد دو طرف تا زمان مشخصی نگهداری شده و نهایتاً حساب نهایی به شبکه اصلی گزارش می شود. اما اگر یکی از طرفین یک حساب تقلبی گزارش نمود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ بر اساس مکانیسم های رمزنگاری، وقتی یکی از طرفین یک فاکتور تقلبی را به شبکه برای پرداخت گزارش می کند سهم طرف مقابل او در لحظه پرداخت شده و باقی موجودی اعتبار هم توسط طرف مقابل او تا زمان مشخصی قابل خرج خواهد بود. یعنی متقلب نه تنها موجودی طرف مقابل خود را تصاحب نخواهد کرد بلکه تمامی دارایی خود را نیز از دست خواهد داد و به سخت ترین شکل ممکن جریمه خواهد شد.
نکات مهم
اولین نکته آنکه با توجه به نابالغ بودن شبکه لایتنینگ و همینطور ظرفیت هایی که در نودهای این شبکه شاهد هستیم، مبالغ سنگین در آن جا به جا نمی شود. لذا توصیه اکید داریم از این شبکه برای جا به جایی های خرد و استفاده های روزمره استفاده نمایید.
دومین نکته در مورد انتخاب کیف پول برای استفاده از این شبکه می باشد. در بخش آموزش گام به گام استفاده از لایتنینگ به معرفی دو نوع کیف پول امانی و غیرامانی خواهیم پرداخت. اختیار کیف پول های امانی در دستان شما نیست و شما صرفاً یک اعتبار در آن کیف پول مشاهده می نمایید هرچند که استفاده از آنها ممکن است ساده تر به نظر آید. بنابراین توصیه ما استفاده از کیف پول های غیرامانی مانند phoenix است و به لطف تلاش های این کیف پول، فرآیند استفاده از لایتنینگ در آن نیز بسیار ساده شده است.
آموزش گام به گام استفاده از قابلیت لایتنینگ
کیف پول غیرامانی (Non custodial) فونیکس (phoenix)
دانلود نسخه iOS (حالت آزمایشی و غیرفعال)
همانطور که گفته شد، کیف پول فونیکس یک کیف پول غیرامانی است. به این معنا که دارایی شما در اختیار خودتان خواهد بود و در صورتی که برای دستگاه حاوی کیف پول یا خود نرم افزار هر مشکلی ایجاد شود، امکان بازیابی آن را خواهید داشت. اما این کیف پول برای ساده سازی فرآیند ایجاد نود و کانال، یک واسط با نود اصلی خود ایجاد می نماید و برای چنین خدماتی هزینه دریافت می کند. در ادامه به هزینه های استفاده از این کیف پول خواهیم پرداخت. اما شروع به کار با اپلیکیشن بسیار ساده است:
گام اول: نصب نرم افزار
گام دوم: گرفتن پشتیبان از ۱۲ کلمه
توجه: پس از ورود به برنامه، قبل از هرکاری می بایست از کلمات بازیابی نسخه پشتیبان تهیه کنید. دقت کنید این ۱۲ کلمه می بایست بر روی کاغذ نوشته شده و در جای امن نگهداری شود تا در صورتی که هر مشکلی برای دستگاه نگهدارنده کیف پول یا نرم افزار پیش آمد، امکان بازیابی دارایی خود را داشته باشید. توصیه اکید می شود از گرفتن اسکرین یا نگهداری این کلمات به شکل دیجیتال که قابلیت هک یا دسترسی غیرمجاز داشته باشد جداً خودداری نمایید.
گام سوم: تنظیمات امنیتی
قبل از شروع به کار، دسترسی به کیف پول را با اثر انگشت یا شناخت چهره امن کنید.
دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ
در شبکه اصلی بیت کوین برای دریافت بیت کوین یک آدرس به ارسال کننده ارائه می شود و از این آدرس می توان بارها برای واریز نیز استفاده نمود و مبلغ ارسالی نیز از سمت ارسال کننده تعیین می شود. اما در شبکه لایتنینگ، دریافت کننده باید یک اینویس (invoice) یا فاکتور ارائه دهد که در آن مبلغی که میخواهد دریافت نماید مشخص شده باشد. این فاکتورها یک بار مصرف بوده و امکان واریز چند باره وجود نخواهد داشت. برای ساخت فاکتور، بر روی دکمه receive کلیک نمایید. به صورت پیش فرض یک فاکتور نمایش داده می شود. دقت کنید این فاکتور بدون مبلغ ایجاد شده است لذا نیاز خواهید داشت تا مبلغ را در فاکتور قید نمایید. برای این منظور بر روی دکمه Edit کلیک نموده و مبلغ مورد نظر برای دریافت را تعیین نمایید. سپس می توانید فاکتور ایجاد شده را برای طرف مقابل، ارسال نموده تا به همان میزان بیت کوین انتقال داده شود.
توجه: در کیف پول فونیکس، برای اولین بار، حداقل مقدار واریز ۱۰۰۰۰ ساتوشی می باشد. از مبلغ واریزی ۱% کل مبلغ با حداقل میزان ۳۰۰۰ ساتوشی، به عنوان کارمزد ایجاد کانال با نود اصلی، کسر می گردد. بنابراین در صورت ارسال ۱۰۰۰۰ ساتوشی به عنوان حداقل مقدار، اولین بار، ۷۰۰۰ ساتوشی دریافتی خواهید داشت، اما برای دفعات بعد، دقیقاً مقدار درخواست شده از طرف مقابل را دریافت خواهید نمود.
ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ
برای ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ، صرفاً نیاز به دریافت فاکتور از دریافت کننده خواهید داشت. با کپی کردن متن فاکتور یا اسکن QR کد فاکتور شخص متقاضی، امکان پرداخت به اندازه تعیین شده در فاکتور را خواهید داشت. کارمزد انتقال بر روی شبکه لایتنینگ متفاوت خواهد بود. از آنجایی که در قسمت اول توضیح داده شد، انتقال از مسیر نودها در شبکه لایتنینگ به صورت خودکار مسیریابی می شود و به این مسیریابی خودکار به گونه ای است که حداقل کارمزد انتقال کسر گردد. هر نود هم می تواند سیاست های کارمزدی متفاوتی را در نظر داشته باشد. بنابراین بسته به مسیری که انتقال بین ارسال کننده با دریافت کننده طی می کند، کارمزد متغیر خواهد بود.
دریافت بیت کوین از شبکه اصلی بر روی لایتنینگ
در صورتی که تمایل داشته باشید می توانید بیت کوین های خود بر روی شبکه اصلی را به شبکه لایتنینگ منتقل کنید. برای این منظور به جای ساخت فاکتور، می بایست آدرس دریافت را از قسمت receive نرم افزار دریافت کنید. حداقل مبلغ قابل واریز ۱۰۰۰۰ ساتوشی است که کارمزدی برابر با ۱% کل مبلغ با حداقل مقدار ۳۰۰۰ ساتوشی دریافت می گردد. دقت کنید این کارمزد علاوه بر کارمزدیست که برای انتقال بیت کوین به آدرس واریزی پرداخت می گردد.
ارسال بیت کوین به شبکه اصلی
برای انتقال بیت کوین از شبکه لایتنینگ به شبکه اصلی، کافیست در قسمت send، به جای فاکتور آدرس مقصد بر روی شبکه اصلی را کپی یا اسکن نمایید. حداقل مقدار قابل برداشت ۱۰۰۰۰ ساتوشی خواهد بود. کارمزد انتقال بر روی شبکه اصلی، بر اساس شرایط لحظه ای شبکه تعیین و کسر خواهد شد.
مشاهده وضعیت و ظرفیت کانال
همانطور که اشاره شد، در شبکه لایتنینگ هر نود با یک سری نود دیگر کانال یا ارتباط ایجاد می نماید. اما باید توجه شود ظرفیت ارسال و دریافت در هر کانال محدود می باشد. به لطف تنظیمات موجود در فونیکس، بر اساس میزان اولیه ای که به کیف پول ارسال می کنید، یک ظرفیت واریز و برداشت برای شما ایجاد می شود. هرچقدر این مقدار اولیه بیشتر باشد، ظرفیت انتقال کانال شما بیشتر خواهد بود. بنابراین بهتر است، در اولین واریز این موضوع در نظر گرفته شود.
نکته قابل توجه آنکه در صورتی که مقدار بیت کوینی بیشتر از ظرفیت کانال ایجاد شده، به فونیکس ارسال نمایید، فونیکس به صورت خودکار یک کانال جدید با ظرفیت جدید ایجاد خواهد نمود و مجدداً هزینه کارمزد ایجاد کانال که ۱% کل مبلغ با حداقل میزان ۳۰۰۰ ساتوشی می باشد را کسر می کند.
نکته بعدی اینکه، روز اولی که ولت فونیکس را ایجاد می نمایید، فقط یک بار به این ولت واریز داشته باشید. چرا که می بایست از زمان ایجاد کانال زمان مناسبی بگذرد تا این کانال، به رسمیت شناخته شود. در صورتی که روز اول حتی به اندازه ظرفیت ایجاد شده در کانال اولیه، ارسال داشته باشید به دلیل عدم شناخت کانال در شبکه، مجدداً کانال جدید برایتان ایجاد خواهد شد که به همین دلیل کارمزد ایجاد کانال از شما کسر خواهد گردید.
در شکل بالا، کیف پول دارای ظرفیت ۳۲۳۲۰ ساتوشی است که ۷۰۰۰ ساتوشی آن پر شده و ما به تفاوت دو عدد به عنوان ظرفیت قابل دریافت بر روی همین کانال وجود دارد. اما برای رسمیت یافتن کانال به طور معمول چند ساعت زمان نیاز خواهد بود، تا بتوانید از همین ظرفیت برای واریز های بعدی بدون دادن کارمزد ایجاد کانال جدید استفاده نمایید.
کیف پول ساتوشی (Wallet of Satoshi)
کیف پول ساتوشی یا WOS، ساده ترین کیف پول در شبکه لایتنینگ به حساب می آید. این کیف پول امانی است. یعنی اختیار بیت کوین شما، در دستان مالکان کیف پول می باشد. بنابراین جداً توصیه می شود صرفاً مقادیر اندکی در داخل WOS نگهداری کنید. همینطور راه پشتیبان گرفتن از کیف پول، از طریق ایمیل است که این مطلب نیز، با توجه به امنیت پایین ایمیل، به عنوان نقطه ضعف امنیتی استفاده از چنین کیف پول هایی به حساب می آید. اما در مقایسه با کیف پول فونیکس و مفاهیمی مثل ظرفیت کانال و غیره، راه ساده تری برای استفاده از شبکه لایتنینگ در اختیار شما قرار می دهد و همچنین هزینه های پایین تری خواهد داشت.
شروع به کار با WOS
برای شروع به کار با WOS، کافی است نرم افزار را نصب نمایید.
پس از باز کردن نرم افزار، با کلیک بر روی سه نقطه بالای سمت راست، LOG IN را کلیک کرده و ایمیل خود را وارد نمایید. دو کمله رندوم ارسال شده به ایمیل را وارد نمایید تا ورود به کیف پول تکمیل گردد.
دریافت بر روی شبکه لایتنینگ
برای دریافت روی شبکه لایتنینگ کافیش روی دکمه receive، تب lightning مقدار مورد نیاز در قسمت add custom amount وارد نموده و با کلیک بر روی QR کد ایجاد شده آن را کپی و به ارسال کننده، تحویل دهید.
توجه: برخلاف کیف پول فونیکس برای اولین واریز حداقل مقدار وجود نداشته و کارمزدی هم بابت ایجاد کانال کسر نمی شود.
ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ
برای ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ، با کلیک بر روی دکمه send، فاکتور ارسال شده توسط دریافت کننده را اسکن یا کپی کنید و برروی pay کلیک کنید.
دریافت بیت کوین از شبکه اصلی
برای دریافت بیت کوین از شبکه اصلی کافیست بر روی دکمه receive کلیک کرده و on-chain را انتخاب نمایید و به مقصد آدرس نمایش داده شده، بیت کوین ارسال کنید. پس از تأیید تراکنش در شبکه مبلغ ارسال شده با کسر کارمزد که در حال حاضر ۰.۳% کل مبلغ است به حساب لایتنینگ شما منظور خواهد شد.
ارسال بیت کوین به شبکه اصلی
برای انتقال بیت کوین به شبکه اصلی، مشابه بخش ارسال بر روی شبکه لایتنینگ، کافیست با کلیک بر روی دکمه send، آدرس بیت کوین بر روی شبکه اصلی را اسکن یا کپی نمایید. به صورت خودکار تراکنش on-chain ایجاد و ارسال خواهد شد.
ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس
با نصب نسخه ۳.۳، امکان ارسال و دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس وجود خواهد داشت.
برای این منظور، با مراجعه به کیف های من، کیف پول بیت کوین، برداشت، فاکتور ایجاد شده از مقصد را کپی یا اسکن نمایید و درخواست برداشت را ثبت کنید.
توجه: حداقل میزان قابل برداشت در زمان نگارش مقاله، ۱۰۰ ساتوشی و کارمزد برداشت ۱۰ ساتوشی است و از موجودی کیف پول کسر خواهد شد. برخلاف شبکه اصلی بیت کوین که مبلغ درخواستی برای برداشت با کسر کارمزد به مقصد خواهد رسید در لایتنینگ، مبلغ فاکتور عیناً به مقصد واریز شده و کارمزد از موجودی کیف پول کسر می شود.
دریافت بیت کوین برروی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس
برای دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس، کافیست با مراجعه به کیف های من، کیف پول بیت کوین، واریز، شبکه لایتنینگ را انتخاب نموده و مبلغ مورد نیاز برای دریافت را تعیین کنید. فاکتور مدنظر ایجاد شده و می توانید با ارسال آن برای پرداخت کننده، بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ دریافت کنید.
در زمان نگارش مقاله، حداقل واریز ۱۰۰ ساتوشی و حداکثر واریز ۱۰۰۰۰۰ ساتوشی در نظر گرفته شده است.
خطا در زمان واریز یا برداشت
خطای ارسال در شبکه لایتنینگ دلایل متعددی می تواند داشته باشد. از جمله عدم وجود ظرفیت دریافت در مقصد، عدم وجود مسیر در شبکه، بیشتر شدن کارمزد برای انتقال از حد تنظیمات کیف پول و … .
حتماً در زمان برداشت، به حداقل مقادیر واریز در ولت مقصد که مثال آن در توضیحات کیف پول فونیکس آمده است، توجه داشته باشید.
در صورت دریافت هرگونه خطا می توانید با مراجعه به پشتیبانی نوبیتکس، مشکل خود را با کارشناسان پشتیبانی درمیان بگذارید.
مطالب مشابه
