پیشرفت تکنولوژی هرروز سرعت بیشتری به خود می‌گیرد و حوزه‌های مختلفی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند و در سال‌های اخیر تحولات زیادی در آنها رخ داده است. یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال‌های اخیر، رونق گرفتن بازار ارز دیجیتال یا رمزارز (Cryptocurrency) است. ارزهای دیجیتال نوعی از دارایی‌های دیجیتال یا مجازی هستند که برای ایمن‌سازی تراکنش‌های آنها از علوم رمزنگاری استفاده شده است. این ارزها بر بستر بلاکچین توسعه داده می‌شوند و به همین خاطر اغلب آنها غیرمتمرکز هستند و نهاد یا ناظر متمرکزی کنترل آنها را در دست ندارد. ارز دیجیتال که در ابتدا صرفاً به عنوان یک تکنولوژی جدید معرفی می‌شد، امروزه جای خود را در زندگی روزمره مردم باز کرده است و کاربردهای مختلفی دارد. امروزه از ارز دیجیتال برای پرداخت‌ها و حواله‌های ارزی، سرمایه‌گذاری، معامله یا ترید و موارد مختلف دیگر استفاده می‌شود. با اینکه این فناوری هنوز هم نوپا و نسبتاً جدید محسوب می‌شود، با توجه به مزایا و پتانسیل‌هایی که دارد احتمالاً در سال‌های آتی نقش پررنگ‌تری را در اقتصاد جهانی ایفا خواهد کرد. به همین خاطر در این مقاله از مجله نوبیتکس قصد داریم با مهم‌ترین کاربردهای ارز دیجیتال آشنا شویم و هر یک از آنها را به صورت مختصر بررسی کنیم. اگر دوست دارید بیشتر با موارد استفاده رمزارزها آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.
ارز دیجیتال چیست؟
ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies) یا کریپتوکارنسی‌ها (که به اختصار به آنها کریپتو هم می‌گویند) پول‌ها یا توکن‌های دیجیتالی هستند که برای امن ساختن تراکنش‌ها از فناوری رمزنگاری (کریپتوگرافی یا Cryptography) استفاده می‌کنند. این ارزها غیرمتمرکز هستند و بر اساس فناوری بلاکچین کار می‌کنند، به همین خاطر توسط هیچ دولت یا نهاد مالی متمرکزی کنترل نمی‌شوند. بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده است که تمام تراکنش‌ها را به‌صورت امن و قابل تأیید ثبت می‌کند. استفاده از شبکه بلاکچین باعث شده تا ارزهای دیجیتال در مقایسه با ارزهای سنتی از مزایایی مثل امنیت، حفظ حریم خصوصی، سرعت و شفافیت برخوردار باشند. ارزهای دیجیتال با کمک همین قابلیت‌ها توانسته‌اند محدودیت‌های ارزهای سنتی را کنار بزنند و در حوزه‌های مختلفی وارد شوند.
ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی چطور کار می‌کند؟
ارزهای دیجیتال بر روی یک شبکه توزیع‌شده به نام بلاکچین اجرا و توسعه داده می‌شوند. بلاکچین در واقع شبکه‌ای است که یک رکورد از تمام تراکنش‌ها روی آن نگهداری و توسط دارندگان ارزهای دیجیتال به‌روزرسانی می‌شود. واحدهای ارز دیجیتال از طریق فرآیندی به نام استخراج یا ماین (Mine) ایجاد می‌شوند. ماین یا استخراج در حوزه بلاکچین به معنای استفاده از توان پردازشی کامپیوتر برای حل مسائل پیچیده ریاضی است که در نتیجه آن واحدهای ارز دیجیتال تولید می‌شود. علاوه بر ماین کردن، می‌توانید ارزهای دیجیتال را از صرافی‌هایی مثل نوبیتکس نیز بخرید و روی کیف پول نرم افزاری یا سخت افزاری دلخواه خودتان نگه دارید. به عبارت دیگر وقتی ارز دیجیتال می‌خرید، دارایی ملموس و فیزیکی ندارید و ارزهای شما به صورت دیجیتال روی صرافی یا کیف پول ارز دیجیتال در دسترس خواهند بود. مثلاً اگر قصد خرید تتر را داشته باشید می‌توانید مبلغ ریالی معادل آن را بپردازید و در ازای آن تتر دریافت کنید و بعد آن را به کیف پول دلخواه خود انتقال دهید.
مهم‌ترین کاربردهای ارز دیجیتال
ارزهای دیجیتال یا رمزارزها در مقایسه با ارزهای سنتی در حوزه‌های متنوع‌تری کاربرد دارند. از جمله رایج‌ترین کاربردهای ارز دیجیتال می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- پرداخت و حواله ارزی
- معامله و سرمایه‌گذاری
- خرید آنلاین و حضوری از فروشگاه‌ها
- ییلد فارمینگ یا کشت سود
- توکن‌های غیر قابل تعویض یا NFT ها
- حوزه بازی و سرگرمی
- سیستم‌های رأی‌گیری و انتخاباتی
- انجام پرداخت‌های خرد
- دریافت وام کریپتویی
- پرایوسی کوین
- متاورس
- توکن‌های هواداری
در ادامه، با مهم‌ترین کاربردهای ارز دیجیتال آشنا می‌شویم و آنها را به طور مختصر بررسی می‌کنیم.
کاربرد ارز دیجیتال برای انتقال پول و حواله ارزی
مثل ارزهای سنتی، یکی از مهم‌ترین کاربردهای ارزهای دیجیتال نیز در زمینه انتقال پول و حواله‌های ارزی است. با کمک ارزهای دیجیتال می‌توانید به راحتی از کیف پول خودتان به انواع کیف پول‌های ارز دیجیتال در هر نقطه‌ای از جهان که بخواهید پول انتقال دهید. بر خلاف ارزهای سنتی که انتقال آنها از طریق بانک‌ها و در ساعات اداری انجام می‌شود، ارز دیجیتال به شما اجازه می‌دهد تا در هر ساعتی از شبانه‌روز بتوانید مبلغ مورد نظرتان را به کیف پول دلخواه انتقال دهید و پرداخت‌های خودتان را انجام دهید. انتقال و حواله‌ای که انجام می‌دهید بر بستر بلاکچین و کاملاً شفاف انجام می‌شود. ارزهای دیجیتال به شما این امکان را می‌دهند که دارایی‌های خودتان را صرف نظر از موقعیت مکانی و وضعیت حساب بانکی برای هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد ارسال کنید. انتقال پول و پرداخت با ارزهای دیجیتال با سرعت بالا و کارمزد نسبتاً پایین انجام می‌شود و بسیاری از محدودیت‌های پرداخت‌های سنتی در آن رفع شده است. در این روش، بسته به اینکه چه ارزی را انتقال می‌دهید بعد از گرفتن تعداد تأییدیه‌های مشخص، تراکنش شما انجام می‌شود و می‌توانید سوابق آن را به صورت کاملاً شفاف در شبکه بلاکچین مشاهده کنید.
خرید از فروشگاه‌ها با ارز دیجیتال
امروزه بسیاری از کسب و کارها، به ویژه کسب و کارهای آنلاین، پرداخت با ارز دیجیتال را می‌پذیرند و محصولات و خدمات خود را با این روش پرداخت هم عرضه می‌کنند. استفاده از ارز دیجیتال برای خرید محصولات و خدمات، علاوه بر راحتی مشتریان به صاحبان کسب و کارها نیز اجازه می‌دهد تا خدمات خود را به طیف وسیع‌تری از مشتریان و مصرف‌کنندگان برسانند. در حال حاضر خرید سرورهای مجازی، خرید دامنه‌های اینترنتی و خرید کارت‌های هدیه یا گیفت کارت‌های دیجیتال با استفاده از ارزهای دیجیتال در بسیاری از سایت‌ها و فروشگاه‌های آنلاین به راحتی قابل انجام است. علاوه بر فروشگاه‌های اینترنتی، بسیاری از فروشگاه‌های فیزیکی جهان مثل استارباکس و بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی، هتل‌ها و شرکت‌های حوزه حمل و نقل نیز امکان پرداخت و خرید کردن با ارز دیجیتال را فراهم ساخته‌اند. در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، دستگاه‌های ATM برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال در نقاط مختلف شهر نصب شده‌اند تا مردم بتوانند به راحتی ارز دیجیتال مورد نیازشان را بخرند یا در ازای فروش آنها پول نقد دریافت کنند.
معامله و سرمایه‌گذاری با ارز دیجیتال
یکی از کاربردهای رایج ارز دیجیتال که شاید بسیاری از افراد از همین طریق با آن آشنا شده باشند، ترید یا معامله و سرمایه‌گذاری است. ارزهای دیجیتال هم مثل بازار فارکس یا سهام، یک بازار پر از نوسان و البته بسیار نقدشونده دارند و همین موضوع باعث شده تا در سال‌های اخیر این بازار رونق زیادی پیدا کند. برای کسب سود از طریق خرید و فروش ارز دیجیتال باید با کمک روش‌های تحلیلی مختلف از جمله تحلیل تکنیکال، پیش‌بینی کنید که حرکت قیمت به چه سمتی خواهد بود و بر اساس آن در زمان مناسب وارد معامله شوید. معمولاً افرادی که قصد دارند سودهای کوتاه‌مدت کسب کنند بیشتر به سراغ معامله و ترید می‌روند اما افرادی که دید بلندمدت دارند سرمایه‌گذاری را انتخاب می‌کنند. سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند ارزهای دیجیتالی را که پتانسیل سوددهی و رشد دارند شناسایی کنند و با خرید و نگهداری آنها، در بلندمدت کسب سود کنند. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارد و باید بر اساس میزان سرمایه، میزان سود قابل انتظار و ویژگی‌های شخصیتی خودتان، روش متناسب را انتخاب کنید.
ییلد فارمینگ (Yield-Farming)
قرض دادن و وام‌دهی یکی دیگر از کاربردهای ارزهای دیجیتال است که با عنوان ییلد فارمینگ (Yield-Farming) یا کشت سود شناخته می‌شود. ییلد فارمینگ از جمله کاربردهایی است که می‌تواند به عنوان یک روش کسب درآمد غیر فعال (Passive Income) نیز استفاده شود. در ییلد فارمینگ می‌توانید کیف پول‌های ارز دیجیتال خودتان را به یک استخر نقدینگی (Pool) متصل کنید. بعد از جمع شدن دارایی‌های افراد در این استخر، از موجودی آن برای وام دادن به دیگران استفاده می‌شود و افرادی که موجودی خود را به اشتراک گذاشته‌اند مقداری پاداش دریافت می‌کنند. بدین ترتیب با کمک شبکه بلاکچین و پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) شرایطی فراهم می‌شود تا افراد بتوانند بدون نیاز به واسط یا نهاد مرکزی در سیستم وام‌دهی مشارکت داشته باشند. گاهی مفهوم ییلد فارمینگ با استیکینگ (Staking) اشتباه گرفته می‌شود. در استیکینگ توکن‌ها در شبکه‌ای که از مکانیزم اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند قفل می‌شوند تا تمام تراکنش‌ها تأیید و به صورت امن انجام شوند.
کاربرد ارز دیجیتال در NFT ها
توکن‌های غیر قابل تعویض (Non-Fungible Token ها یا به اختصار NFT ها) دارایی‌های دیجیتالی هستند که می‌توان از آنها برای نشان دادن مالکیت آثار دیجیتال مثل عکس، موسیقی، فیلم و حتی اقلام فیزیکی استفاده کرد. بسیاری از NFT ها روی بلاکچین ارز دیجیتال اتریوم توسعه داده شده‌اند و سایر شبکه‌های بلاکچینی نیز NFT های خاص خود را دارند. از آنجایی که NFT ها روی بلاکچین توسعه داده می‌شوند و تراکنش‌های آنها روی شبکه ثبت می‌شود، کاملاً امن و غیر قابل تغییر هستند و به همین خاطر است که به آنها توکن غیر قابل تعویض می‌گویند. با اینکه NFT ها کاربردهای متنوعی دارند اما امروزه بیشترین کاربرد آنها در ثبت مالکیت آثار هنری است. تا پیش از این، وقتی یک اثر هنری مثل موسیقی در اینترنت پخش می‌شد، کسی نمی‌توانست ادعای مالکیت آن را داشته باشد اما NFT ها این امکان را فراهم ساخته‌اند تا حقوق صاحب اثر حفظ شود. علاوه بر این، خرید و فروش NFT ها نیز در سال‌های اخیر رونق زیادی پیدا کرده و معامله در بازار NFT ها به یک روش کسب درآمد تبدیل شده است.
کاربرد ارز دیجیتال در حوزه بازی و سرگرمی
فناوری ارز دیجیتال علاوه بر بازارهای فیزیکی و دنیای واقعی، توانسته است در دنیای بازی و سرگرمی نیز تغییرات قابل توجهی ایجاد کند. امروزه بازیکنان بازی‌های ویدئویی می‌توانند دارایی‌های مختلف درون بازی‌ها از جمله اقلام مختلف بازی، کاراکترها، لباس‌ها و پوسته‌ها، سکه و امتیاز و بسیاری موارد دیگر را با استفاده از ارز دیجیتال بخرند یا حتی بفروشند. البته کاربرد ارزهای دیجیتال در بازی‌ها محدود به خرید و فروش نیست. ارز دیجیتال امکان توسعه پلتفرم‌های غیرمتمرکزی را فراهم ساخته است که در آن بازیکنان یک بازی می‌توانند واقعاً مالک دارایی‌های درون بازی باشند. بر خلاف بازی‌های سنتی که تمام دارایی‌های کاربران در اختیار سازنده بازی قرار دارد، در پلتفرم‌های غیرمتمرکز و بازی‌های کریپتویی بازیکنان می‌توانند دارایی‌های خود را در کیف پول دیجیتال خود داشته باشند و به هر نحوی که می‌خواهند از آن استفاده کنند. کاربرد ارز دیجیتال در دنیای بازی‌ها روز به روز در حال افزایش است و فرصت‌های اقتصادی زیادی را هم برای سازندگان و هم کاربران و بازیکنان فراهم می‌سازد.
کاربرد ارز دیجیتال در سیستم‌های رأی‌گیری و انتخاباتی
علاوه بر خرید و فروش و انجام تراکنش‌های مالی، یکی از کاربردهای دیگر ارز دیجیتال در توسعه سیستم‌های انتخاباتی و رأی‌گیری است. ارز دیجیتال و به طور کلی شبکه بلاکچین می‌تواند شیوه رأی‌گیری امروزی را تغییر دهد و امکان رأی‌گیری راحت، امن و شفاف را فراهم سازد. ورود بلاکچین و ارز دیجیتال به سیستم‌های رأی‌گیری آنلاین موجب شده تا بسیاری از نقاط ضعف سیستم‌های متمرکز قدیمی برطرف شود و افراد بیشتری بتوانند با شفافیت بیشتر در رأی‌گیری‌ها مشارکت داشته باشند. قابلیت‌های بلاکچین کمک می‌کند تا جلوی بسیاری از تقلب‌ها گرفته شود و دادن رأی‌های مختلف توسط یک نفر یا دستکاری آرا به راحتی قابل انجام نباشد. شفافیت این شبکه به تمام شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهد تا آرای ثبت‌شده و تاریخچه آن را به صورت عمومی ببینند و بررسی کنند. علاوه بر این، امنیت سیستم‌های رأی‌گیری بر پایه بلاکچین بسیار بیشتر از سیستم‌های آنلاین متمرکز است و احتمال اینکه یک هکر به تنهایی بتواند تأثیر زیادی روی سیستم رأی‌گیری داشته باشد بسیار پایین‌تر است.
کاربرد ارز دیجیتال در پرداخت‌های خرد
بسیاری از ارزهای دیجیتال به خاطر کارمزد پایین تراکنش‌ها و سرعت انتقالی که دارند، برای انجام پرداخت‌های خرد (Micropayment) مثل خرید اقلام کوچک یا پرداخت انعام، حمایت‌های مالی (Donation) در سرویس‌های استریم، پرداخت هزینه مقالات یا محتواهای مختلف، خرید کردن در بازی‌های آنلاین و غیره استفاده می‌شوند. ممکن است بسیاری از افراد این تصور را داشته باشند که برای خرید بیت کوین و استفاده از آن در پرداخت‌های روزمره حتماً باید دارایی زیادی داشته باشند. شاید در ابتدا این موضوع درست بود اما امروزه با وجود شبکه‌ای مثل لایتنینگ (Lightning Network) افراد می‌توانند با استفاده از مقادیر کم بیت کوین هم پرداخت‌های خود را به صورت آنی و با کارمزد پایین انجام دهند. علاوه بر شبکه لایتنینگ، شبکه‌های دیگری از جمله استلار (Stellar) نیز با هدف انجام پرداخت‌های کوچک و آنی با کارمزد کم توسعه یافته‌اند.
دریافت وام از طریق ارز دیجیتال
یکی از فرآیندهایی که ارز دیجیتال توانسته است آن را بهبود ببخشد فرآیند وام گرفتن (Loaning) است. وام ارز دیجیتال یا Crypto Loan نوعی وام امن است که در آن، می‌توانید ارزهای دیجیتال خودتان را به عنوان وثیقه قرار دهید و در ازای آن وام دریافت کنید. پس از دریافت وام باید آن را به صورت اقساط به وام‌دهنده بپردازید. اگر اقساط را کامل و به‌موقع پرداخت کنید در پایان کار می‌توانید ارز دیجیتال خودتان را پس بگیرید. مقدار وام معمولاً بر اساس درصدی از ارزش ارز دیجیتالی که به عنوان وثیقه قرار می‌دهید تعیین می‌شود و به آن نسبت وام به ارزش (Loan-to-Value Ratio یا به اختصار LTV) می‌گویند. حداکثر LTV بستگی به وام‌دهنده و ارز دیجیتال مورد استفاده دارد. بیت کوین (BTC) و اتریوم (ETH) از جمله رایج‌ترین ارزهای دیجیتالی هستند که از آنها برای دریافت وام استفاده می‌شود. به طور معمول بازپرداخت وام‌ها می‌تواند تا ۵ سال باشد و سود آن نیز معمولاً کمتر از ۱۰ درصد است.
کاربرد ارز دیجیتال در پرایوسی کوین
پرایوسی کوین (Privacy Coin) یا کوین‌های حریم خصوصی همان‌طور که از نام آنها نیز قابل حدس است ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی‌هایی هستند که روی حفظ حریم خصوصی کاربران تمرکز دارند. این کوین‌ها از تکنیک‌های مختلفی برای ناشناس کردن جریان پول در شبکه‌های خود استفاده می‌کنند تا هویت کاربران به راحتی قابل شناسایی نباشد. به عبارت دیگر، تلاش پرایوسی کوین‌ها بر این است که مشخص نشود چه کسی ارزهای دیجیتال خود را برای چه کسی می‌فرستد. در حال حاضر بیشترین سهم بازار پرایوسی کوین‌ها متعلق به ارزهای دیجیتال زی‌کش (Zcash) و مونرو (Monero) است. مونرو برای پنهان کردن اطلاعات تراکنش‌ها از آدرس‌های شناسایی‌گریز (Stealth Address) استفاده می‌کند. علاوه بر این، با استفاده از امضاهای حلقوی (Ring Signature) تراکنش‌های اصلی را با تراکنش‌های قدیمی و فریبنده ترکیب می‌کند تا شناسایی تراکنش واقعی سخت‌تر شود. تراکنش‌های حلقوی محرمانه (RingCT) نیز مقدار مونروی ارسال‌شده در یک تراکنش را پنهان می‌سازند. به این ترتیب شناسایی فرستنده و گیرنده بسیار دشوار خواهد بود.
کاربرد ارز دیجیتال در متاورس
متاورس (Metaverse) از جمله مفاهیم قدیمی در میان فناوری‌های دیجیتال است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. گسترش ارزهای دیجیتال و NFT ها باعث شد توسعه متاورس نیز سرعت بیشتری بگیرد و امکانات و قابلیت‌های زیادی به آن اضافه شود. از آنجایی که متاورس نوعی دنیای مجازی است، پول مورد استفاده در آن نیز باید ماهیتی غیرفیزیکی داشته باشد و به همین خاطر ارزهای دیجیتال کاربرد زیادی در متاورس پیدا می‌کنند. در واقع ارزهای دیجیتال در دنیای متاورس مثل پول و ارز فیزیکی در دنیای واقعی هستند و می‌توان از آنها برای خرید اقلام مختلف مثل لباس، زمین، خدمات و غیره استفاده کرد. از جمله ارزهای دیجیتال رایج در متاورس می‌توان به مانا (MANA)، سند (SAND)، اکسی اینفینیتی (AXS) و اطلس (ATLAS) اشاره کرد. به لطف قابلیت‌های بلاکچین، تراکنش‌های ارز دیجیتال در متاورس نیز به صورت غیرمتمرکز و امن انجام می‌شود. نوسان ارزهای دیجیتال در متاورس مثل دنیای واقعی بستگی به عرضه و تقاضا دارد و استقبال بیشتر افراد از یک ارز دیجیتال می‌تواند باعث بیشتر شدن ارزش آن شود.
کاربرد ارز دیجیتال در توکن‌های هواداری
توکن هواداری (Fan Token) نوعی ارز دیجیتال است که به تعداد محدود تولید می‌شود و در اختیار هواداران یک تیم ورزشی، کمپانی سرگرمی یا حتی یک سلبریتی قرار می‌گیرد. هوادارانی که توکن هواداری را تهیه می‌کنند می‌توانند از حقوق و مزایای مختلفی برخوردار شوند. برای مثال می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مختلفی مثل انتخاب پیراهن تیم ورزشی محبوب خود حق رأی داشته باشند. دسترسی به محتوای اختصاصی، خرید بلیت و لباس با تخفیف، مشارکت در نظرسنجی‌ها، دسترسی به امکانات VIP و غیره از جمله کاربردهای توکن هواداری است. در حال حاضر بسیاری از تیم‌های ورزشی مطرح دنیا برای هواداران خود توکن هواداری ایجاد کرده‌اند تا هواداران بتوانند تعامل بیشتری با تیم‌ها و باشگاه‌های محبوب خود داشته باشند. ارز چیلیز (Chiliz Chain یا به اختصار CHZ) یکی از مشهورترین ارزهای دیجیتالی است که در حال حاضر روی توسعه توکن‌های هواداری و استفاده از بلاکچین در دنیای ورزش تمرکز دارد.
جمع‌بندی
ارزهای دیجیتال کاربردهای بالقوه زیادی دارند و توانسته‌اند جای خود را در حوزه‌های مختلفی باز کنند. ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال موجب شده تا بسیاری از محدودیت‌های ارزهای سنتی را کنار بزنند و کاربردهای متنوعی داشته باشند. دنیای ارزهای دیجیتال دائماً در حال تغییر و تحول است و روز به روز کاربردهای آن در بخش‌های مختلف بیشتر می‌شود. شاید تا پیش از این ارزهای دیجیتال فقط به عنوان ابزاری برای ترید و معامله‌گری شناخته می‌شدند اما امروزه کاربرد آنها محدود به یک بازار خاص نیست. گسترش ارزهای دیجیتال باعث شده تا انجام تراکنش‌های برون‌مرزی با کمترین دردسر به شکل امن فراهم شود و افراد برای انتقال دارایی‌های خود وابسته به بانک و نهادهای مرکزی نباشند. علاوه بر این، ارزهای دیجیتال قابلیت‌ها و امکاناتی را میسر کرده‌اند که تا پیش از این امکان استفاده از آنها وجود نداشت. ثبت مالکیت معنوی دارایی‌های دیجیتال یا خرید و فروش اقلام مختلف در بازی‌ها و دنیای متاورس از جمله قابلیت‌هایی است که به کمک فناوری بلاکچین و ارز دیجیتال امکان‌پذیر شده است. با افزایش کاربرد ارز دیجیتال در زندگی روزمره، این فناوری می‌تواند جای خود را بیش از پیش تثبیت کند و نقش قابل توجهی در سیستم‌های مالی و اقتصادی داشته باشد.
