توکن سوزی چیست؟ همه چیز درباره Token Burning و تاثیر آن بر قیمت ارزهای دیجیتال

به احتمال زیاد تا به حال چندین بار واژه توکن سوزی (Token Burning) در دنیای ارزهای دیجیتال به گوش‌تان خورده است. توکن سوزی یکی از عواملی است که می‌تواند بر قیمت رمزارزها تاثیرگذار باشد، اما اغلب از سوی فعالان تازه وارد به این حوزه نادیده گرفته می‌شود؛ به همین دلیل، مطالعه روی چرایی و چگونگی انجام آن و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌تواند کمک قابل توجهی به سرمایه‌گذاران برای انجام یک سرمایه‌گذاری هدفمند در بازار ارزهای دیجیتال باشد.

شاید در نگاه اول سوزاندن توکن‌ها امری غیرعقلانی و عجیب به نظر برسد، اما با دانستن جزئیات و اهداف مربوط به این عمل می‌توان به درک خوبی از چرایی انجام آن و همچنین تاثیرات آن بر روی قیمت یک ارز دیجیتال رسید. در این مقاله قصد داریم شما را با جزئیات توکن سوزی آشنا کنیم، به چرایی و چگونگی این عمل نگاهی بیندازیم و به بررسی مزایا و معایب آن بپردازیم. با ما همراه باشید. 

توکن سوزی چیست؟

سوزاندن توکن به معنی حذف دائمی تعدادی از توکن‌ها از عرضه در گردش بازار ارزهای دیجیتال است. این عمل یک فرآیند عمدی و کنترل‌شده است که از سوی افراد مربوط به یک پروژه انجام می‌شود. این کار معمولاً به‌وسیله انتقال توکن‌های مورد نظر به یک آدرس سوخته، برای مثال یک کیف پول، انجام می‌شود و هیچ راهی برای بازیابی این توکن‌ها نیز وجود ندارد. به این عمل نابود کردن توکن نیز گفته می‌شود.

با انجام این کار تعداد توکن‌های در گردش یک ارز دیجیتال کاهش می‌یابد. به‌صورت کلی توکن سوزی می‌تواند از رکود و تورم در یک ارز جلوگیری کند. هدف نهایی سوزاندن توکن‌ها حفظ یا افزایش ارزش یک ارز دیجیتال با هدف بالابردن تقاضا برای آن است. توکن سوزی مانند بازخرید سهام توسط شرکت‌ها یا از گردش خارج شدن ارزهای فیات و سکه‌های ضرب شده توسط بانک‌ها است. چندین و چند پروژه در بازار ارزهای دیجیتال از توکن سوزی استفاده می‌کنند که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد.

چرا توکن سوزی انجام می‌شود؟

پروژه‌ها اقدام به سوزاندن توکن‌ها می‌کنند تا عرضه درگردش ارز دیجیتال خود را کاهش دهند. به بیان دیگر آنها با توکن سوزی یک رویداد ضد تورمی خودخواسته را ایجاد می‌کنند. معمولاً انگیزه‌ای که منجر به این عمل می‌شود افزایش قیمت توکن‌های باقی‌مانده است؛ چرا که دارایی‌ها اغلب با کاهش عرضه در گردش و نادر شدن تعداد، تمایل به افزایش قیمت دارند.

به همین ترتیب استیبل کوین‌های الگوریتمی یا غیرمتمرکز مانند دای (Dai) نیز بر پایه یک الگوریتم شکل گرفته‌اند که به‌صورت خودکار یک سری توکن‌های جدید ضرب می‌کند و از آن طرف به‌صورت متناوب و در صورت نیاز اقدام به سوازندن و حذف توکن‌ها می‌کند تا ارزش ثابت دلاری خود را حفظ کنند. برای مثال، اگر تقاضا برای یک توکن با ارزش ثابت افزایش پیدا کند و قیمت آن ارز ثابت بالاتر از ارزش دلاری قراردادی آن برود، قرارداد هوشمند پروتکل مورد نظر به‌صورت خودکار فعال می‌شود و تعدادی از توکن‌ها را می‌سوزاند تا قیمت آن استیبل کوین را به قیمت قراردادی سابقش بازگرداند. ذکر این نکته لازم است که قیمت یک ارز دیجیتال با سوزاندن توکن‌های آن یک شبه بالا و پایین نمی‌شود. به‌صورت کلی و در بلندمدت سوزاندن توکن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال یک عمل مثبت تلقی می‌شود. 

 به‌طور کلی دلایلی که توکن سوزی انجام می‌شود شامل موارد زیر می‌شود:

• افزایش تقاضا و ارزش بازار کوین
• پیروی از مکانیزم اجماع (Consensus Mechanisms)
• کنترل تورم
• حفظ نقدشوندگی
• جلب اعتماد سرمایه‌گذاران

چگونگی انجام توکن سوزی

رمزارزها بر اساس فناوری بلاک چین کار می‌کنند که از یک رمزنگاری نامتقارن برای تأیید صحت و امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌کند. کیف پول‌های ارز دیجیتال از یک جفت کلید دیجیتالی استفاده می‌کنند که به‌طور خودکار ایجاد می‌شوند: یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی. کلید عمومی به‌عنوان آدرس کیف پول عمل می‌کند و کلید خصوصی نیز توسط دارنده کیف پول به‌منظور دسترسی به محتوای درون آن و مدیریت آدرس به کار می‌رود. ذکر این نکته لازم است که تراکنش‌ها در کیف پول‌های ارز دیجیتال به‌صورت دائمی در بلاک چین ثبت می‌شود. این یعنی تمام رمزارزها قابل سوزاندن هستند. سوزاندن توکن‌ها و کوین‌ها با ارسال آنها به یک کیف پول سوخته با یک کلید خصوصی ناشناخته انجام می‌شود. کیف پول مورد نظر توانایی دریافت توکن را دارد اما این توکن‌ها دیگر هرگز قابلیت استفاده مجدد ندارند. در واقع، به‌‌ نوعی این توکن‌ها قفل می‌شوند و کلید آنها دور انداخته می‌شوند. از آنجا که هر تراکنش در بلاک چین ثبت می‌شود، در نتیجه یک اثبات قابل صحت‌سنجی وجود دارد که این توکن‌ها و کوین‌ها به آدرس مورد نظر فرستاده شده و از چرخه در گردش موجود در بازار ارزهای دیجیتال خارج شده‌اند. 

انواع روش‌های توکن سوزی

بلاک چین‌ها و پروژه‌های رمزارزی می‌توانند رویکردهای متفاوتی برای سوزاندن توکن‌ها اتخاذ کنند. برخی از پروژه‌ها پیش از انتشار در رابطه با سوزاندن توکن‌ها جزئیاتی را در وایت پیپر خود منتشر می‌کنند. برخی دیگر نیز سوزاندن توکن‌ها را به بعدتر موکول می‌کنند تا در صورت تغییر برنامه از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار باشند. همچنین بعضی از پروژه‌ها اقدام به سوزاندن توکن‌های فروخته نشده پس از عرضه اولیه می‌کنند.

سوزاندن توکن‌ها می‌تواند طی چندین مرحله انجام شود یا طبق یک برنامه از پیش تعیین‌شده صورت بگیرد. توسعه‌دهندگان پروژه‌ها و دارندگان ارزهای دیجیتال می‌توانند به‌صورت دستی اقدام به سوزاندن توکن کنند یا سوزاندن آنها را به پروتکل‌ها بسپرند تا این عمل به‌طور خودکار انجام شود. نکته قابل ذکر دیگر اینکه برخی از پروژه‌ها بخشی از عرضه خود را برای سوزاندن کنار می‌گذارند، دیگران اقدام به خرید کوین‌ها و توکن‌ها از بازار می‌کنند و سپس آن بخش از عرضه را به کیف پول‌های سوخته می‌فرستند. یک دسته دیگر نیز تصمیم به سوزاندن قسمتی از کارمزد تراکنش‌های دریافتی خود می‌گیرند تا تعادل لازم را برقرار کنند. در نهایت یک نوع دیگر از پروژه‌ها نیز دارای یک مکانیزم اجماع درونی هستند که در صورت نیاز اقدام به توکن سوزی می‌کند. این مکانیزم اجماع را در ادامه توضیح می‌دهیم.

اثبات سوزاندن (Proof of Burn) چیست؟

اثبات سوزاندن (PoB) یک نوع مکانیزم اجماع بلاک چین شبیه به مکانیزم محبوب اثبات سهام (Proof of Stake) است که در آن از کوین‌ها برای امینت شبکه استفاده می‌شود. در حالی که مکانیزم اثبات سهام نگهدارندگان کوین‌ها را به سهام‌گذاری یا قفل کردن کوین‌ها در بلاک چین برای تبدیل شدن به اعتبارسنج (Validator) ملزم می‌کند، مکانیزم اثبات سوزاندن آنها را ملزم به سوزاندن تعداد مشخصی از کوین‌ها و توکن‌ها می‌کند. اعتبارسنج‌ها در این سیستم به ازای سوزاندن توکن‌های قدیمی که برای تایید صحت تراکنش به کار می‌روند، بخشی از کارمزد تراکنش و کوین‌های جدید را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. برخی از بلاک چین‌هایی که از مکانیزم اثبات سوزاندن استفاده می‌کنند عبارت‌اند از ریپل، کانترپارتی (Counterparty) و فکتوم (Factom). 

مزایا و معایب پروتکل اثبات سوزاندن

در جدول زیر مزایا و معایب پروتکل اثبات سوزاندن قابل مشاهده است.

مزایا	معایب
از آنجا که ماینرها در این روش مجازی هستند ذخیره انرژی رخ می‌دهد	ماینرها باید بخش زیادی از عرضه را در اختیار خود داشته باشند
موجب پایداری رمزارزها در بلندمدت می‌شود	امکان به‌وجود آوردن عدم تعادل کوتاه مدت در بازار
نیاز به سخت افزار را کاهش می‌دهد	در صورت نیاز مجدد دیگر بازگشتی برای توکن‌ها در کار نیست
موجب تشویق سرمایه‌گذاران بلندمدتی می‌شود	ممکن است تایید صحت تراکنش‌ها بیش از اندازه طول بکشد
احتمال کلاهبرداری و تقلب را کم می‌کند

مزایا و معایب توکن سوزی

توکن سوزی مزایا و معایبی دارد که در جدول زیر به آنها پرداخته شده است.

مزایا	معایب
حفظ یا افزایش قیمت ارزهای دیجیتال	ایجاد نوسانات کوتاه‌مدت
تاثیر مثبت روی احساسات بازار	از دست دادن انعطاف‌پذیری
پایداری اکوسیستم	احتمال سوءاستفاده
حفظ ارزش دارایی در بلند‌مدت	مقاومت فعالان بازار در برابر سوزاندن توکن
جلب اعتماد سرمایه‌گذاران	سوازندن توکن راه بازگشتی ندارد
همراهی با سیاست‌های توکنومیک (Tokenomic)	احتمال یک راستا نبودن با هدف‌های پروژه

کدام ارزها توکن سوزی کرده‌اند؟

ارزهای دیجیتال زیادی به توکن سوزی روی آورده‌اند که برخی از آنها را با هم مرور می‌کنیم.

شیبا اینو

توکن سوزی یکی از موارد اساسی مربوط به توکن شیبا اینو (SHIB) است. شیبا اینو در اوت ۲۰۲۰ و در بلاک چین اتریوم با عرضه حداکثری یک کوادریلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰) توکن کار خود را آغاز کرد. توسعه‌دهندگان این پروژه ۵۰ درصد توکن‌های عرضه شده (۵۰۰ تریلیون) خود را به یک کیف پول با کلید عمومی متعلق به به ویتالیک بوترین، از بنیان‌گذاران اتریوم، ارسال کردند. بوترین ۴۰ درصد از این مقدار را سوزاند، چراکه نمی‌خواست مسئولیت سنگین در اختیار داشتن چنین بخش زیادی از عرضه یک توکن را به دوش بکشد. شیبا با قیمت ۰.۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۵۶ آغاز به کار کرد و به‌سرعت به‌عنوان یک میم کوین به شهرت رسید. در سال ۲۰۲۱، توسعه‌دهندگان شیبا اینو در پاسخ به بازخوردها و درخواست‌های فعالان بازار ارزهای دیجیتال مبنی کاهش توکن‌ها از عرضه در گردش به‌منظور افزایش قیمت این توکن، یک مکانیزم توکن سوزی را معرفی کردند. این مکانیزم به دارندگان شیبا اینو این امکان را می‌دهد تا در ازای سوزاندن دستی توکن‌ها پاداش دریافت کنند. جنس این پاداش از نوع ریوشی ویژن (RYOSHIS VISION) است که آن هم یک توکن بر پایه‌ی اتریوم و در اکوسیستم شیبا اینو است. بنابر آمارهای سایت شیب برن (Shibburn) که برای ارائه اطلاعات مربوط به سوزاندن توکن‌های شیبا اینو در نظر گرفته شده است، تاکنون بیش از ۴۱۰ تریلیون توکن شیبا اینو از طریق سوازندن از چرخه بازار خارج شده‌ است.

بایننس کوین (BNB)

صرافی رمزارزی بایننس در هنگام آغاز به کار توکن بومی خود یعنی بایننس کوین (BNB) در سال ۲۰۱۷، یک برنامه فصلی توکن سوزی که به‌صورت خودکار انجام می‌گیرد را نیز معرفی کرد. بایننس کوین با عرضه حداکثری ۲۰۰ میلیون توکن کار خود را آغاز کرد. بنا بر وایت پیپر (White Paper) منتشر شده از آن، در هر فصل توسعه‌دهندگان پروژه ۲۰ درصد سود خود را صرف بازخرید و سوزاندن بی ان بی می‌کنند و این عمل تا زمانی که آنها ۵۰ درصد توکن‌های موجود را بازخرید کنند، ادامه پیدا می‌کند. همچنین تمام تراکنش‌های مربوط به توکن سوزی در بلاک چین مشخص می‌شود و در نهایت ۱۰۰ میلیون توکن بایننس کوین بازخرید و از راه سوزاندن توکن نابود خواهد شد. قرارداد هوشمند بایننس کوین دارای مکانیزم سوزاندن خودکاری است که با توجه به قیمت کوین، میزان توکن سوزی مورد نیاز در هر فصل را تطبیق می‌دهد. همچنین در سال ۲۰۲۱ بایننس یک مکانیزم را به توکن سوزی خود اضافه کرد تا بتواند بخشی از کارمزدهای تراکنش در بایننس اسمارت چین را نیز بسوزاند و از این طریق به پروسه توکن سوزی بایننس کوین سرعت ببخشد. 

ریپل (XRP)

ریپل به‌صورت دوره‌ای اقدام به توکن سوزی توکن بومی خود یعنی ریپل XRP می‌کند. آنها بخش کوچکی از هر تراکنش را برای این کار اختصاص می‌دهند. سپس ریپل به‌صورت دائمی اقدام به حذف کارمزدهای تجمیع‌شده از چرخه در گردش می‌کند و در نهایت عرضه کل خود را کاهش می‌دهد. 

ترون (TRX)

ترون به‌صورت معمول و طبق یک برنامه اقدام به توکن سوزی می‌کند تا عرضه خود را کاهش دهد. آنها بخشی از ترون TRX نگهداری شده توسط بنیاد خود را می‌سوزانند تا به نادرشدن توکن خود کمک و ارزش توکن‌های باقی‌مانده خود در بازار را حفظ کنند.

اتریوم (ETH)

اتریوم پس از به‌روزرسانی مرج و انتقال به یک مکانیزم مبتنی بر الگوریتم اجماع اثبات سهام، مکانیزم سوزاندن کارمزد تراکنش‌ها را در شبکه خود در پی گرفت. بخشی از کارمزد هر تراکنش در شبکه اتریوم سوزانده می‌شود و به‌طور قابل توجهی به کاهش عرضه کل ETH کمک می‌کند.

جمع‌بندی

توکن سوزی ارزهای دیجیتال حذف یک سری توکن از عرضه در گردش بازار از طریق ارسال توکن به کیف پول‌هایی است که امکان دسترسی به آنها وجود ندارد. با حذف تعداد مشخصی توکن از بازار، میزان عرضه کلی آن نیز به تعادل می‌رسد که این مسئله در حفظ ارزش و حتی افزایش قیمت آن نقش به سزایی دارد.

با اینکه هیچ تضمینی برای افزایش قیمت یک دارایی پس از سوزاندن توکن‌های آن وجود ندارد، این اتفاق پتانسیل افزایش قیمت را نشان می‌دهد و می‌تواند یک ابزار کمکی برای افزایش قیمت در صورت فراهم بودن دیگر شرایط باشد. این مسئله همچنین موجب ایجاد انگیزه در فعالان بازار برای سرمایه‌گذاری بیشتر در پروژه مورد نظر می‌شود. اگر عملیات توکن سوزی به‌موقع و در شرایط مطلوب صورت نگیرد، می‌تواند موجب عدم تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار شود و شرایط سختی را برای ارز مورد نظر رقم بزند.

اگر قصد فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال را دارید، پیشنهاد ما به شما این است که پیش از ورود و سرمایه‌گذاری در یک پروژه به بررسی و مرور استراتژی‌های توکن سوزی و عرضه توکن آن بپردازید و اگر آن را همسو با اهداف خود دیدید، اقدام به سرمایه‌گذاری کنید.