زمان مطالعه: ۸ دقیقه
پولکادات یک پروژه متن باز است که امکان انتقال داده میان بلاک چین‌های مختلف و پشتیبانی از چندین زنجیره را در یک شبکه فراهم می‌کند. توسعه‌دهندگان همواره در گذشته به دنبال ایجاد چنین پلی بین بلاک چین‌ها بوده‌اند. در واقع این پل اجازه خواهد داد که یک زنجیره با زنجیره‌ای دیگر کار کنند اما سؤال اصلی این است که چطور ارتباط صدها یا هزاران بلاک چین را به صورت هم‌زمان برقرار کرد؟ تیم پولکادات یا به عبارتی همان Web3 Foundation (بنیاد وب۳) معتقد است که راه حل این مسئله را در اختیار دارد. در ادامه این مقاله بیشتر با پولکادات آشنا خواهید شد.
مقدمه
با پیدایش بیت کوین و تداوم استقبال مردم از ارزهای دیجیتال، تعداد کاربران این نوع دارایی‌ها هر روز رو به افزایش است. این گسترش به همراه خود نیازها و مشکلات تازه ای را به همراه آورده است و نمایانگر نیاز به معرفی نسل ها و امکانات شبکه های بلاک چین جدید است.
در نسل اول بلاک چین یا نسلی که شبکه بیت کوین نیز بر روی آن پیاده‌سازی شده است؛ مشکلات و کمبودهایی وجود دارد و با گذشت زمان یافتن راه‌حلی برای آن‌ها، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
به‌عنوان مثال یکی از مهم‌ترین مشکلات نسل اول بلاک چین، عدم امکان برقراری ارتباط میان بلاک چین‌های مختلف است. این مسئله به یکی از چالش‌های مهم تبدیل‌شده است که پروژه‌های مختلفی را به تلاش برای یافتن یک راه حل واداشته است. در واقع برقراری ارتباط بین بلاک چین‌های متفاوت می‌تواند منجر به تبادل داده‌ها، بهبود برنامه‌ها و خدمات بهینه‌تر و قدرتمندتری شود. به همین خاطر است که توسعه و معرفی نسل‌های جدید فناوری بلاک چین همواره یکی از مورد بحث‌ترین مسائل بوده و تلاش برای آن امری ناگزیر است.
در حال حاضر پروژه‌های بسیاری تلاش کرده‌اند تا به راه‌حلی برای مشکلات بلاک چین‌ها دست پیدا کنند و محدودیت‌های آن‌ها را از میان بردارند .بلاک چین اتریوم، کاردانو و یا EOS از جمله پروژه‌هایی هستند که در این راستا تلاش کرده‌اند و هر کدام به شیوه‌ای اکوسیستم و سازوکار تازه‌ای را معرفی و وارد میدان کرده‌اند. اینکه هر کدام از این بلاک چین‌ها و راه‌حل‌هایشان تا چه اندازه موفق عمل کرده است؛ موضوع این مقاله نیست. آنچه در این مقاله به آن خواهیم پرداخت پولکادات Polkadot به‌عنوان یکی از جدیدترین شرکت‌کنندگان صنعت ارزهای دیجیتال است که می‌خواهد با روشی نوین‌تر و کاربردی‌تر از سد چالش‌های حوزه بلاک چین گذر کرده و منجر به تحول در این حوزه شود.
تاریخچه کوتاه درباره پولکادات
ایده و دید اولیه پروژه پولکادات توسط Gavin wood، هم بنیان‌گذار نام‌آشنای اتریوم پایه‌ریزی شده است. دکتر گوین وود و جوتا استاینر به‌عنوان مؤسسین Parity Technologies سازندگان اصلی پولکادات هستند. این پروژه با حمایت Web3 Foundation راه‌اندازی شده است. این شرکت وظیفه تأمین بودجه، مشاوره و تحقیق و همکاری با پروژه پولکادات را بر عهده دارد. در اصل دکتر وود و جوتا هر دو از مدیران سابق اتریوم هستند. شرکت آن‌ها از بدو تأسیس بر توسعه نرم‌افزارهای نود اتریوم متمرکز بوده است. اما ایجاد پروژه پولکادات در سال ۲۰۱۷ آن‌ها را از اتریوم دور کرد تا اینکه در سال ۲۰۱۸ آن‌ها اولین پاراچین پولکادات را معرفی کردند.
پس‌ازآن در سال ۲۰۱۹، شبکه کوساما در شبکه پولکادات اجرا شد. اجرای نسخه بتا پولکادات در می ۲۰۲۰ رخ داد و در نهایت از آگوست همان سال امکان جابه‌جایی توکن نیز به شبکه اضافه شد.
پولکادات چیست و چه راه حلی ارائه می‌دهد؟
پولکادات مدعی است که قدم بعدی و آن قطعه گمشده در تکامل فناوری بلاک چین را در دست دارد. تلاش اصلی پولکادات بر امنیت، مقیاس‌پذیری و نوآوری معطوف شده است. رسیدن به چنین هدفی در ابتدا نیازمند ساختارهایی است که هم‌زمان بتواند از ایده‌ها و مفاهیم جدید پشتیبانی کرده و همچنین از امکان همکاری متناسب میان آن‌ها هم اطمینان حاصل کند.
پولکادات به‌عنوان یک پروتکل منبع باز برای همه توصیف‌شده است. هر بلاک چین در اکوسیستم PolkaDot پاراچین یا زنجیره موازی نامیده می‌شود و زنجیره اصلی، زنجیره رله یا Relay Chain نام دارد.
پاراچین و زنجیره رله می‌توانند به راحتی اطلاعات را در هر زمانی با یکدیگر تبادل کنند. پاراچین‌ها در شبکه پولکادات شباهت بسیاری به شاردهایی دارند که قرار است در شبکه اتریوم ۲.۰ پیاده‌سازی شوند.
توسعه‌دهنده‌ها، شرکت‌ها یا افراد می‌تواند با استفاده از چارچوب و ساختاری به نام Substrate، پاراچین سفارشی و مخصوص بسازند. Substrate یک ساختار برای ایجاد ارزهای دیجیتال و سیستم‌های غیرمتمرکز است. هنگامی‌که زنجیره سفارشی به شبکه پولکادات متصل می‌شود؛ می‌تواند با سایر پاراچین‌های دیگر شبکه ارتباط برقرار کند.
تولید برنامه، محصولات و خدمات میان زنجیره‌ای با این طرح بسیار ساده‌تر خواهند شد. همچنین انتقال داده یا دارایی به صورت میان بلاکچینی قبلاً در مقیاس وسیع امکان‌پذیر نبود.
حفاظت و اعتبارسنجی داده‌ها در این پاراچین‌های مختلف، با بهره گیری از اعتبارسنج‌های شبکه (Network validators) انجام می‌شود. به طوری که مجموعه‌ای کوچک از این اعتبارسنج‌ها می‌توانند چندین پاراچین را ایمن کنند. این اعتبارسنج‌ها همچنین می‌توانند تراکنش‌ها را در چندین پاراچین پخش کنند تا مقیاس‌پذیری را بهبود بخشند.
اجزای شبکه پولکادات
به طور خلاصه می‌توان اجزای پولکادات را به صورت زیر معرفی کرد:
- Brideges: پل‌ها تسهیل‌کننده بین Parachain ها، parathreads و سایر بلاک چین‌ها هستند.
- Parachains: پاراچین‌ها زنجیره‌های مستقلی هستند که توانایی تشکیل توکن‌های اختصاصی را دارند.
- Parathreads: پاراتریدها به عنوان جایگزینی برای پاراچین‌ها به کار می‌روند. زنجیره‌هایی که امکان اتصال به پاراچین را ندارند و یا اجاره یک پاراچین کامل برایشان مقرون‌به‌صرفه نیست؛ می‌توانند از پاراترید استفاده کنند.
- Relay Chain: زنجیره اصلی و عنصر هماهنگ‌کننده همه شبکه است. پاراچین‌ها و پاراتریدها با اتصال به این شبکه می‌توانند از مدل امنیت اشتراکی پلتفرم پولکادات استفاده کنند.
نقش‌های مهم مشارکت‌کنندگان در شبکه پولکادات
در بلاک چین پولکادات، ۴ نقش اساسی و مهم اجماع وجود دارد که همه آن‌ها به ازای ایفای این نقش پاداش دریافت خواهند کرد:
- Validators: یا نودهای اعتبارسنج، مسئول حفظ امنیت بلاک چین اصلی هستند. هر کدام از سهامداران می‌توانند با ذخیره دات‌های خود، تبدیل به یک اعتبارسنج شوند و بلوک‌های بلاک چین را بسازند. در صورت عملکرد صحیح آن‌ها، به نودهای اعتبارسنج پاداش شبکه یا کارمزد تراکنش پرداخت می‌شود.
- Collators: یا نودهای رابط هر پاراچین، تراکنش‌های کاربران را جمع‌آوری کرده و اجرا می‌کنند. این تراکنش‌ها در یک بلوک گردآوری‌شده و به نودهای اعتبارسنج تحویل داده می‌شود.
- Nominators: نودهای گزیننده یا نامزد، به جای اینکه خود مستقیماً در اضافه کردن بلوک‌ها مشارکت کنند؛ می‌تواند اعتبارسنج‌های قابل اعتماد را انتخاب کرده تا در امنیت شبکه سهیم شوند. به‌این‌ترتیب نیازی به مصرف برق بالا و دستگاه‌های قدرتمند اعتبارسنج‌ها وجود نخواهد داشت. هرچند که سود آن‌ها از این اقدامات، اندک خواهد بود.
- Fishermen: نود ناظر یا فیشرمن‌ها نقش نظارت بر کار نودهای رابط واعتبارسنج هاا را بر عهده دارند تا در صورت بروز خرابکاری جلوی آن‌ها را بگیرند. اگر نود ناظر تخلفی را که واقعاً اتفاق افتاده است گزارش کند؛ پاداش قابل‌توجهی از شبکه دریافت می‌کند.
مزایای Polkadot
دلایل زیادی وجود دارد تا توسعه‌دهندگان به سوی اکوسیستم و ویژگی‌های پولکادات جذب شوند. با توجه به محدودیت ماهیت بلاک چین‌های فعلی، آنچه بسیار برای توسعه‌دهندگان اهمیت دارد بررسی چندین موضوع اساسی است از جمله: مقیاس‌پذیری، سفارشی‌سازی، قابلیت تعامل، حاکمیت و ارتقا پذیری.
مقیاس‌پذیری
در بخش مقیاس‌پذیری، پولکادات نمره قبولی کامل را به دست می‌آورد. این شبکه به‌عنوان یک شبکه چند زنجیره‌ای عمل کرده که به آن اجازه می‌دهد تا انتقال‌ها را به صورت موازی در زنجیره‌های مختلف، جدا از یکدیگر پردازش کند. همین ویژگی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مرتبط با فناوری بلاک چین را از بین می‌برد. پردازش موازی یک پیشرفت قابل توجه است و می‌تواند راه را برای پذیرش گسترده‌تر بلاک چین در سطح جهانی هموار کند.
سفارشی‌سازی
در قسمت سفارشی‌سازی پولکادات از ویژگی‌های خاصی برخوردار است. در حال حاضر در سیستم پولکادات ، یک زیرساخت بلاک چین کلی برای اداره همه بلاک چین‌های زیر مجموعه وجود ندارد. همان طور که انتظار می‌رود هر پروژه الزامات منحصر به خود را دارد و پولکادات به هر زنجیره‌ای اجازه می‌دهد تا طراحی مخصوص خود را داشته باشد تا عملکرد خاص همان پروژه بهینه‌سازی شود. با بهره‌گیری از چارچوب Substrate، توسعه‌دهندگان می‌توانند زنجیره‌های انحصاری خود را متناسب با نیازها شخصی سازی کنند.
قابلیت تعامل
در زمینه قابلیت تعامل و همکاری، داشتن پروژه‌ها و برنامه‌هایی که به طور یکپارچه بتوانند به داده‌ها دسترسی پیدا کنند و آن‌ها را به اشتراک بگذارند؛ عامل بسیار مهمی تلقی می‌شود. اگرچه موارد استفاده احتمالی زیادی وجود دارد که می‌توانند به کمک پولکادات پیاده‌سازی شوند اما به کمک این پروژه می‌توان یک اکوسیستم مالی کاملاً نو ایجاد کرد که هر یک از پاراچین‌ها مسئول سروسامان دادن به یک بخش بوده و تمامی فعالیت‌ها به طور هم‌زمان و در کنار هم اتفاق می‌افتد.
حاکمیت
هر جامعه‌ای که با یک پاراچین خاص مرتبط باشد؛ از امکان حاکمیت و مدیریت شبکه خود، آن‌طور که برایش مناسب است، برخوردار می‌شود. علاوه بر این همه جوامع برای حاکمیت آینده پولکادات به‌عنوان یک پیکره کلی بسیار مهم هستند. جمع‌آوری بازخوردها از جامعه می‌تواند بینش‌های ارزشمندی را به وجود آورد که منجر به تکامل پروژه‌ها در طول زمان شود.
ارتقا پذیری
پولکادات ارتقاء هر پاراچین را بسیار آسان می‌کند. نیازی به اعمال هارد فورک یا انشعاب‌های سخت نیست، چرا که انشعاب‌های سخت باعث جدایی جوامع از یکدیگر می‌شود. در عوض، زنجیره بومی را می‌توان بدون مشکل ارتقا داد.
ارز DOT چیست؛ آشنایی با توکن پولکادات
توکن بومی پولکادات DOT نام دارد و به‌عنوان توکن شبکه عمل می‌کند. درست مانند ETH توکن اتریوم و BTC توکن بیت کوین!
چندین کاربرد متفاوت برای این توکن در بلاک چین پولکادات تعریف‌شده است. دارندگان DOT حق حاکمیت کل پلتفرم پولکادات را خواهند داشت. این حق شامل تعیین هزینه‌های شبکه، رأی‌گیری در مورد ارتقاء کلی شبکه و استقرار یا حذف پاراچین‌ها است.
DOT همچنین تسهیل اجماع شبکه را از طریق سهام گذاری (Staking) امکان پذیرکرده است. مشابه سایر شبکه‌هایی که از استیکینگ استفاده می‌کنند؛ همه دارندگان DOT با مشوق‌هایی، تشویق به درستکاری و رعایت قوانین شبکه می‌شوند. اما این مسئله چه طور امکان‌پذیر خواهد بود؟ پاسخ آسان است، اگر عنصر مخربی در شبکه وجود داشته باشد سهام یا stake خود را از دست می‌دهد.
مورد دیگر استفاده از DOT جهت پیوند و اتصال است. این مورد زمانی ضروری است که قرار است پاراچین‌های جدیدی به اکوسیستم پولکادات اضافه شوند. در طول دوره اتصال، توکن های DOT متصل شده و اصطلاحا قفل می‌شوند و به محض پایان یافتن مدت‌زمان دوره اتصال و حذف پاراچین از اکوسیستم، دوباره آزاد و در دسترس قرار می گیرند.
سهام گذاری و پیوند در پولکادات
رویکرد پولکادات به قابلیت تعامل، فراتر از تبادل داده و دارایی است. با این رویکرد راهی برای معرفی مفاهیم جدیدی مانند انگیزه سازی برای سهام گذاری صادقانه و توکن‌های پیوندی به وجود آمده است
Stake کردن یا سهام گذاری در شبکه بلاک چین مفهوم تازه‌ای نیست. این مدل اجماع که به‌عنوان اثبات سهام نیز (PoS) شناخته می‌شود؛ با پاداش به کاربرانی که حاضرند سکه‌ها یا توکن های خود را در اختیار شبکه قرار دهند عمل می‌کند. با پولکادات، به سهام گذارن صادق پاداش داده می‌شود و عناصر مخرب ممکن است کل سهام خود را از دست بدهند. پولکادات به عنوان مشوق برای مشارکت در شبکه پولکادات، به کاربران خود، DOT پاداش می‌دهد. در سال ۲۰۲۱ بازده سالانه مشارکت در شبکه پولکادات و سهام گذاری در آن به طور سالانه تقریبا ۱۳.۴۷ درصد محاسبه‌شده است.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، هر پاراچین جدید با توکن‌های پیوندی DOT به شبکه اصلی اضافه می‌شود. به طور کلی باندینگ یا پیوند، به سپردن توکن به شبکه برای مدت‌زمانی مشخص اشاره دارد. در زمانی که برخی از این زنجیره‌ها کاربرد خود را از دست دهند یا به عبارتی مفید تلقی نشوند و همین‌طور پروژه‌هایی که دیگر فعالیتی ندارند؛ از زنجیره اصلی حذف‌شده و توکن‌های پیوندی آن‌ها هم بازگردانده می‌شود.
سخن پایانی
سازندگان پولکادات در مورد DOT معتقدند که هدف از طراحی این توکن، با اینکه در صرافی‌ها دارای ارزش مالی است، در درجه اول برای اهداف ذکر شده برای اکوسیستم خود پولکادات طراحی‌شده است.
بر روی کاغذ، پولکادات ویژگی‌های جذابی دارد که می‌تواند توسعه دهندگان و سرمایه گذاران را به سمت خود جذب کند. این اکوسیستم به گونه‌ای است که می‌تواند از برنامه نویسان مستقل تا کسب‌وکارهای کوچک و همین‌طور از شرکت‌های بزرگ پشتیبانی کند. اینکه بتوان بلاک چین‌های سفارشی را متناسب با نیازهای خاص به کار گرفت و آن‌ها را بدون دردسر ارتقا داد؛ مفهوم جدیدی است که می‌تواند برای کل فضای ارزهای دیجیتال ارزشمند باشد. بر اساس آمار پولکادات حداقل تا به اینجا بسیار موفق تر از رقیب های خود عمل کرده است و تمایل برنامه نویسان به پیاده سازی پروژه هایشان بر این بستر گواهی بر این عملکرد مثبت است. طرفداران وجامعه پشت پولکادات هم دیدگاه بسیار مثبتی برای آینده پولکادات متصورند و پروژه هایی که در آینده بر آن پیاده سازی و اجرا می شوند را به دقت زیر نظر گرفته اند.
مطالب مشابه
